Zmiany w numerze PESEL. Celem pomoc w ochronie przed oszustami

Od 1 czerwca 2024 roku weszły w życie istotne zmiany dotyczące numeru PESEL, mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa obywateli i ochronę przed kradzieżą tożsamości. Nowe przepisy wprowadzają obowiązek weryfikacji numeru PESEL w Rządowym Rejestrze Zastrzeżonych Numerów PESEL przez instytucje finansowe, notariuszy oraz operatorów telekomunikacyjnych.

Główną korzyścią dla obywateli jest zwiększenie bezpieczeństwa w przypadku utraty dowodu osobistego lub podejrzenia kradzieży tożsamości. Zastrzeżenie numeru PESEL w rejestrze uniemożliwi nieuprawnionym osobom zawarcie umów czy zaciągnięcie zobowiązań finansowych na nasze dane.

Od 1 czerwca 2024 roku banki, firmy pożyczkowe, notariusze oraz operatorzy telekomunikacyjni są zobowiązani do weryfikacji numeru PESEL klienta przed zawarciem umowy. W przypadku zastrzeżonego numeru PESEL, instytucja nie będzie mogła zawrzeć umowy z daną osobą.

Wzrost liczby przestępstw związanych z kradzieżą tożsamości i nieuprawnionym wykorzystaniem danych osobowych, takich jak numer PESEL, skłonił Ministerstwo Cyfryzacji do wprowadzenia nowych środków ochronnych. Od 17 listopada ubiegłego roku funkcjonuje usługa „Zastrzeż PESEL”, umożliwiająca obywatelom zabezpieczenie swoich danych. Dzięki temu już ponad 2,7 miliona osób zastrzegło swoje numery PESEL, co ma na celu zapobieżenie nadużyciom, takim jak zaciąganie kredytów przez oszustów.

Od 1 czerwca 2024 roku, zgodnie z nowymi przepisami, wszystkie instytucje finansowe są zobowiązane do sprawdzenia Rejestru Zastrzeżeń Numerów PESEL przed udzieleniem pożyczki czy podpisaniem umowy. Wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zachęca do korzystania z tej usługi:

„Zachęcam każdego do tego, aby zastrzec swój numer PESEL. Można to zrobić szybko i wygodnie przez stronę gov.pl, aplikację mObywatel lub w urzędzie. Takie zastrzeżenie można w każdej chwili wycofać”.

Obecnie to ofiara przestępstwa musi udowodnić, że nie zaciągnęła zobowiązania. Zastrzeżenie numeru PESEL znacząco zmienia tę sytuację. Jeśli ktoś zastrzegł swój PESEL i mimo to padnie ofiarą oszustwa, instytucja finansowa nie będzie mogła żądać spłaty długu od poszkodowanej osoby.

„Gdy nasz PESEL jest zastrzeżony, oszuści nie powinni móc wykorzystać naszych danych, aby zawrzeć umowę, np. na kredyt” – podkreślił minister Gawkowski.

Minister ds. polityki senioralnej, Marzena Okła-Drewnownicz, zauważyła, że szczególnie seniorzy powinni zadbać o zastrzeżenie swojego PESEL:

„Do tej pory swój PESEL zastrzegło tylko ponad siedemset tysięcy osób starszych, czyli około dziesięć procent wszystkich seniorów”.

Jak działa usługa „Zastrzeż PESEL”?

Numer PESEL jest kluczową informacją identyfikacyjną. Zastrzeżenie PESEL powoduje, że informacja o tym pojawia się w Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL, który od 1 czerwca 2024 roku będą musiały sprawdzać banki, firmy pożyczkowe, notariusze i operatorzy telekomunikacyjni przed podpisaniem umowy. W przypadku naruszenia tego obowiązku, osoba, której dane zostały skradzione, nie będzie musiała spłacać zadłużenia.

Ewa Ziętek, ambasadorka akcji, zachęca do skorzystania z usługi:

„Sama zastrzegłam już PESEL i zachęciłam do tego wszystkie moje koleżanki. Nie narażaj się na oszustwa i zastrzeż swój PESEL”.

Kto i jak może zastrzec swój PESEL?

Każda osoba pełnoletnia posiadająca numer PESEL może go zastrzec. Proces ten jest prosty i dostępny w kilku formach:

• Przez aplikację mobilną mObywatel 2.0,

• W serwisie internetowym mObywatel,

• W dowolnym urzędzie gminy.

W aplikacji i serwisie mObywatel można nie tylko zastrzec numer PESEL, ale także:

• Cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL z automatyczną datą ponownego zastrzeżenia,

• Cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL bezterminowo,

• Dowiedzieć się, która firma i z jakiego powodu sprawdzała PESEL,

• Poznać historię swoich zastrzeżeń.

Dlaczego warto zastrzec PESEL?

Zastrzeganie numeru PESEL chroni przed finansowymi skutkami kradzieży danych osobowych. Numer PESEL można zastrzec i cofnąć jego zastrzeżenie bezpłatnie, dowolną ilość razy. Zastrzeżenie PESEL nie wpływa na sprawy urzędowe, zdrowotne, udział w wyborach, ważność dokumentów, podróże czy wykonywanie czynności służbowych. Można je cofnąć na dwa sposoby: bezterminowo lub z wyznaczeniem czasu automatycznego ponownego zastrzeżenia.

Zgubiony lub skradziony dowód osobisty

W przypadku zgubienia lub kradzieży dowodu osobistego, od 1 czerwca 2024 roku, automatycznie zostanie zastrzeżony numer PESEL. Nie wpłynie to na możliwość wyrobienia nowego dowodu osobistego. Zastrzeżenie PESEL można cofnąć w aplikacji mObywatel, serwisie internetowym lub w urzędzie gminy.